ÖNGÖRÜLEN BU DEĞİŞİKLİKLER SİGORTALI İŞÇİLERİN HAKLARINI DAHA DA GERİ GÖTÜRÜYOR
Emeklilik ve Sağlık Sigortası sistemimizi yeniden düzenleyen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe girmek üzere, 16.6.2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştı.
Anayasa Mahkemesi'nin, kamu görevlileri bakımından Kanunun tüm maddelerini, işçiler ve bağımsız çalışanlar bakımından ise bazı maddelerini iptal etmesi üzerine yürürlük tarihi önce 01.07.2007 olarak, sonra genel seçimler nedeniyle de 01.01.2008 olarak değiştirilmişti.
Anayasa Mahkemesi'nin iptal ettiği hükümlerin yeniden düzenlenmesi için Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda değişiklik yapmak üzere hazırlanan kanun taslağında özellikle çalışanların emekli aylıkları arasındakieşitsizlik daha da büyütülmüştür.
Halen çalışmakta olan kamu görevlilerinin emeklilik hakları aynen korunurken işçilerin Sosyal Sigortalar Kanunu ile sağlanmış hakları önemli ölçüde geri götürülerek emekli aylıklarının düşürülmesi amaçlanmış, böylece sistemin açıklarının faturası sigortalı işçilere kesilmiştir. Nitekim aylık bağlama oranlarının iki kademede düşürülmesi öngörülmüşken tasarı ile kanununyürürlük tarihinden itibaren bir defada, her 360 prim gün sayısı için yüzde 2'ye düşürülmektedir.
Böylece emekliliği ileriki yıllarda hak edecek sigortalılara bağlanacak aylıkların miktarlarında önemli düşüşler olacaktır.
Örneğin taslak,
31.12.1999 tarihinden önceki sigortalı işçiler için halen uygulanmaktaolan alt sınır aylığı nı kaldırmaktadır. Böylece bugünkü asgari ücret üzerinden yapılacak hesaplamaya göre 521 YTL olan alt sınır aylığıkademeli olarak tam aylıkta 292 YTL'na; kısmi aylıkta ise 203 YTL sına kadar düşebilecektir.
Ancak kamu görevlilerinin alt sınır aylığı 689 YTL olarak korunacaktır. (md 29)
Halen emekliliğini hak etmiş olanlar ile önümüzdeki yıl ve gelecek yıl emekliliğini hak edecek olan sigortalıların mevcut hakları korunduğundanbu durumdaki sigortalıların emekli aylıklarında herhangi bir düşme olmayacaktır. Aksine ne kadar uzun süre çalışır prim öderler ise emeklilikiçin başvurduğu tarihten önceki yıllarda gerçekleşen gelişme hızı aylıklarının hesaplanmasında dikkate alınacağından aylıkları daha yüksek olacaktır.TBMM üyeliği sona eren milletvekillerinden emekli aylığına hak kazanamayanlara, emekli aylığı bağlanana kadar çalışmamaları şartı ile 1.450 YTL aylık ödenecektir.
Kamu görevlileri hastalıkları halinde katılım payı ödemez iken işçiler ile nam ve hesabına çalışanlar ve bunların emeklileri (yatarak tedavi görenlerdahil) katılım payı ödeyecektir.
Sigortalı işçiler ile nam ve hesabına çalışan esnaşarın Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile korunan bazı hakları daha da geri götürülmüştür.
Örneğin:
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde yatarak tedavi gören sigortalıya yattığı günler için prime esas kazancının 2/3 oranında ödenen geçici iş göremezlik tutarı 1/3 indirilmektedir. (md.18)
İş kazası ve meslek hastalığı sonucu yüzde 25 oranında çalışamaz duruma düşen sigortalılara bağlanan gelirlerdeki alt sınır kaldırılarak ödenecekolan gelirlerin miktarı önemli ölçüde düşürülmektedir.Örneğin 1000 YTL kazancı olup iş kazası sonucu çalışamaz duruma düşen sigortalıya mevcut mevzuata göre 541 YTL gelir bağlanmakta iken bu Kanun çıktıktan sonra aynı kazanca sahip olup iş kazası sonucu aynı oranda çalışamaz duruma düşen sigortalıya bağlanacak gelir 175 YTL ye düşmektedir. (md. 19)
Sigortalının kendisine veya eşine asgari ücretin 1/3'ü oranında 6 ay süre ile ödenmesi öngörülen süt emzirme yardımı tutarı hayata geçirilmeden1 aya düşürülmektedir.
Muhtaç durumda olan malullere bağlanacak aylık ile ölüm aylığını hakketmek için öngörülen 900 günlük prim gün sayısı ise 1800 güne çıkartılmaktadır (md. 26-32). Devlet memurlarının haksahiplerinin ölüm aylığından yararlanmaları için ödemeleri öngörülen 3600 günlük prim gün sayısı 1800 güne indiriliyor.
Yetim aylığı alan erkek çocuğun evlenmesi halinde alması öngörülen evlenme yardımı hakkı tasarı ile uygulamaya konmadan kaldırılmakta,cenaze yardımı tutarı ise asgari ücretin 3 katından 1 katına indirilmektedir. (md.37)
Evlenme yardımı tutarı 24 aylık miktardan 12 aylık miktara indirilmektedir.
Basın mesleğinde çalışanlar ile bazı işlerde çalışan ( uçuş personeli, posta dağıtıcıları, kaynakçılar gibi) sigortalılara verilmesi öngörülen fiili hizmet zammı kaldırılmakta; bazı işlerde çalışan sigortalılar için 90 gün ön görülen fiili hizmet zammı süresi ise 60 güne toplam yararlanma süresi 8 yıldan 5 yıla indirilmektedir. (md. 40 )
İşçilerin, emeklilerinin ve bunların hak sahibi durumundaki aile fertleri ile dul ve yetimlerinin yatarak tedavi görmeleri halinde de katılım payı alınacaktır. (md.68)
Tebliği ile zorunlu sevk zinciri kaldırılıp sigortalı hastaların sevk almadan diledikleri sağlık kurumuna başvurulması öngörülmüş iken, tasarıylazorunlu sevk zinciri getirme imkanı sağlanmaktadır. Sevk zincirine uymayan hastalardan diğer farlarla birlikte tedavi masraşarının yüzde 30'unkendilerinden alınması öngörülmektedir.
Sağlık kurumlarının (kamu, özel) sigortalı hastalardan otelcilik hizmeti adı altında alabilecekleri fark ücret protokolün 2 katından 3 katına çıkartılmakta, özel hastanelerin protokolle belirlenen tedavi masraşarının yüzde 20 sini hastalardan alması, istisna olarak kabul edilecek hastalıklarınise protokol fiyatının 3 katı tutarının tüm hastaneler tarafından hastalardan alınması öngörülmektedir.(md.72) Böylece Tasarı ile sigortalı hastalardan iki ad altında daha far alınması getirilmektedir.
Tasarı ile İş veya Toplu İş Sözleşmesi ile işçilere verilen ayni yardımların asgari ücretin yüzde 30 unu aşan kısmından ve 6772 sayılı Kanunla kamuda çalışan işçilere ödenen ikramiyelerden prim kesilmesi öngörülmektedir. ( Md.81)
Taslak metinde ilk defa göreve başlayacak kamu görevlilerinin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu?na tabi olmaları öngörülmüşsede, Anayasa'nın 128. maddesinde herhangi bir değişiklik yapılmadığı için AnayasaMahkemesi'nin iptal karar gerekçesi dikkate alındığında taslak metnin bu haliyle yasalaşması halinde Yüce Mahkeme tarafından yeniden iptaledilmesi mümkün olabilecektir.