TORBA YASAYI SENDİKAMIZ DA YAKINDAN TAKİP ETTİ
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından hazırlanan İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'nda maden işçileri ile ilgili maddeler görüşülürken, sendikamızdan Genel Başkan Yardımcısı Mahir Yiğit, Genel Eğitim ve Araştırma Sekreteri Ahmet Çümen ve Hukuk Müşaviri Hatice Salman görüşmelere katılarak takip etti. Görüşmeler sırasında Genel Başkan Yardımcısı Mahir Yiğit komisyonda söz alarak maden işçileri ile ilgili maddelerin, madenciler lehine düzenlenmesine katkı sağladı.
Sendikamızın müdahil olarak katıldığı görüşmelerde maden işçilerini ilgilendiren maddeler ve ardından sendikamızın önerileri aşağıda sıralanmıştır (maddelerdeki numaralandırma yasadaki sıralamaya göredir).
MADDE 1- 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Kanunun 18. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir:
'Yeraltı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.'
Yani işe iade davası açmak isteyen maden işçileri için dava şartlarından 30 işçi kıstası hala geçerli olmakla artık yeraltı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmayacaktır.
MADDE 3- 4857 sayılı Kanunun 41. maddesinin sekizinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
' Bu Kanunun 42. ve 43. maddelerinde sayılan haller dışında yeraltı işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
Yeraltında çalışan işçilere, bu Kanunun 42. ve 43. maddelerinde sayılan hallerde haftalık otuzaltı saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli arttırılması suretiyle ödenir.'
Maddede yer alan 'yüzde elli zamlı ücret ödemesi' sendikanın müdahalesi sonrasında 'yüzde yüz'e dönüştürülmüş, ancak kapsam 'maden işçileri' ile daraltılmıştır.
MADDE 4- 4857 sayılı Kanunun 53. maddesinin dördüncü fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
'Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.'
Yeraltı işçilerinin izin sürelerinde 4 günlük artırım olmuştur.
MADDE 6- 4857 sayılı Kanunun 63. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
'Yeraltı işlerinde çalışan işçiler için yer altındaki çalışma süresi; haftada en çok otuzaltı saat olup günlük altı saatten fazla olamaz.
Basında yeraldığı şekilde altı saat sonrası, birbuçuk saatlik yerüstü çalışması sözkonusu değildir. Yasada bu konu açıkça belirtilmiştir.
MADDE 43- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 28 inci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan '55' ibaresi '50' ve sekizinci fıkrasında yer alan 'malül' ibaresi 'ağır engelli' şeklinde değiştirilmiştir.
Sendikamızın da ısrarlı taleplerinin olduğu yeraltı maden işçilerinin emekliliğine dair yaş konusu, yasada olumlu bir şekilde ele alınmış ve aşağı çekilmiştir.
MADDE 44- 5510 sayılı Kanunun 40. maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
'Tablonun (10) numaralı sırasında belirtilen sigortalıların, fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacakları dönem içerisinde kalan; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim ve kurs sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı aranmaz.'
Sendikamız bu maddeye ilişkin SGK ile yaptığı görüşme sonrasında 'kurs,iş öncesi ve sonrası hazırlık' şeklinde değiştirilmesini talep etmiş ve yasal düzenleme bu şekilde yapılmıştı. Talebin gerekçesi şu şekilde belirtilmiştir:
4857 Sayılı İş Kanunu'nda yeraltı maden işlerinde yeraltında çalışılabilecek haftalık çalışma süresinin 36 saat ile sınırlandırılmasına yönelik yapılan düzenlemeye paralel olarak değişiklik yapılmış ve bu kapsamda olanların iş öncesi ve iş sonrası hazırlık sürelerinin de fiili hizmet süresi kapsamında değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
MADDE 64- 5510 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
GEÇİCİ MADDE 59- 13/5/2014 tarihinde Manisa İlinin Soma İlçesinde meydana gelen maden kazası sonucunda ölen sigortalının; Kuruma olan her türlü borçları terkin edilir ve hak sahiplerine 32. maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde öngörülen şartlar aranmaksızın bu Kanun hükümlerine göre aylık bağlanır. Bu Kanunda öngörülen primlerin eksik olan kısmı Maliye Bakanlığı'nca kuruma ödenir.
Ölen sigortalının anne ve babasına gelir ve aylık bağlanmasında, 34. maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartları aranmaz.
3713 sayılı Kanunun ek 1. maddesinin üçüncü fıkrasının (ç) bendi hükmü bu Madde kapsamına girenler ayrıca uygulanır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı'nca müştereken tespit edilir.'
Sendikamız bu maddenin görüşülmesi sırasında, bu maddeye ilişkin 'bireysel ya da toplu ölüme bakılmaksızın, bu maddenin tüm maden şehitlerini kapsaması' doğrultusundaki talebi reddedildi.
Görüşmeler devam ederken Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığı'na milletvekilleri tarafından verilen önerge ile 461985 tarihli ve 3213 sayılı maden kanununa aşağıdaki madde eklenmiştir.
'Bu Kanununun 2 nci maddesinde sayılan 4. Grup madenlerden 'Linyit' ye 'Taşkömürü' çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarmca belirlenen asgari ücretin iki katandan az olamaz.'
Gerekçe: Madde ile linyit ve taşkömürünün çıkarıldığı maden işyerlerinde çalışan işçilere ödenecek ücretin asgari ücretin iki katından az olmaması amaçlanmaktadır.